b) Dehidrogenləşmə. Bu reaksiyalar zamanı alkan molekulundan hidrogen molekulu
ayrılır. Dehidrogenləşmə reaksiyaları yüksək temperaturda və katalizatorların iştirakında
baş verir:
Metan temperaturdan asılı olaraq müxtəlif cür parçalanır.
İzomerləşmə reaksiyaları
Katalizator iştirakında alkanların qızdırılması molekul quruluşunun dəyişməsinə (C4H10-dan
başlayaraq) səbəb olur. Məsələn, butan alüminium-xlorid katalizatoru iştirakında qızdırıldıqda
izomerləşərək izobutana çevrilir:
11,2 litr (n.ş) metanın xlorlaşmasından 60% praktiki çıxımla neçə
almaq olar?
HƏLLİ
Metanın xlorlaşma reaksiyasının tənliyi yazıb əmsallaşdıraq:
Tənliyə əsasən 11,2 litr metandan alınan tetraxlormetanın kütləsini hesablayaq (nəzəri çıxım).
11,2l -------------- x q
22,4l ----------- 154 q
11,2 ⋅ 154
22,4
= 77 q
Praktiki çıxımını nəzərə alaraq alınan məhsulun kütləsini hesablayaq.
77 q -------------- 100%
x q -------------- 60%
77 ⋅ 60
100
= 46,2 q