Qida maddələri və qida zəhərlənmələri
Əsas qida maddələrinə, həmçinin, yağlar da aid edilir.
Yağlar - mürəkkəb üzvi birləşmələr olub aşağıdakılardan ibarətdir (Şəkil 1.2):
- qliserin;
- yağ turşuları – tərkibi karbon, hidrogen və oksigendən ibarətdir.
Şəkil 1.2. Yağlar
Yağların əhəmiyyəti qidalanma zamanı müəyyən edilir:
- yüksək kalorililik;
- mübadilə prosesində iştirak;
- qidanın dad keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması;
- qidanın qida dəyərinin artırılması;
- A və D vitaminlərinin həll edilməsi və yaxşı həzm olunması;
- orqanizmin skleroza qarşı təsirə malik olan və yağ mübadiləsi və hormonların sekresiyasına təsir qabiliyyəti olan bioloji aktiv maddələrlə (fosfolipidlər (lesitin), tokoferol (E vitamini), sterinlər və s.) təchiz olunması;
- enerji mənbəyi və plastik material kimi istifadə edilməsi.
Heyvan mənşəli yağlar 70%, bitki mənşəli yağlar isə 30% təşkil edir.
Yağ göndərənlər bunlardır:
- Heyvan mənşəli yağlar: donuz piyi, piyli donuz əti, kolbasalar, xama, pendirlər, qoyun piyi, toyuq, qaz və mal piyləri;
- Bitki mənşəli yağlar: pambıq, günəbaxan, çətənə, kətan, zeytun və qarğıdalı;
- yağlar: kokos və şokolad:
- Yağların qida dəyəri onların tərkibinə daxil olan yağ turşularından asılıdır - 60-dan çox yağ turşusu məlumdur.
Yağ turşuları bölünür:
- Doymuş yağ turşuları - başqa maddələri özündə birləşdirmir, çünki sərbəst əlaqələrə malik deyildir;