Yağ nasosu, təzyiq və axına nəzarət klapanı
Şəkil 10-3: Yağ nasosu, təzyiq və axına nəzarət klapanı
1) Yağ nasosu
Sükan qurğusu üçün hidravlik enerji mərkəzdənqaçma nasosu (Şəkil CH 10-3) ilə təmin olunur.
Bu nasos kəmər və qasnaq vasitəsilə avtomobilin mühərriki ilə idarə olunur. Nasos elementi bir
sıra yarığı olan rotor, hər bir yarıq üçün pər, nasos halqası və gücləndiricili sükan idarəetməsi
mayesi üçün giriş və çıxış portlarına malik iki uc plitədən ibarətdir. Nasos halqasının oval forması
nəticəsində pərlər arasındakı həcm rotorun hər bir dövrü zamanı iki dəfə artıq və azalır.
Giriş portları həcmin artdığı yerə istiqamətlənir, çıxış portları isə həcmin azaldığı yerdən istiqamətlənir
və bununla da nasoslama effekti yaradır.
2) Təzyiq və axın idarəetmə klapanı:
İdarəetmə klapanının məqsədi nasosdan çıxan axını tənzimləməklə onu mühərrik/nasosun rpmdən
asılı olmayaraq davamlı saxlayır. İdarəetmə klapanı birbaşa nasos axınına birləşdirilmiş
bir tərəfin üzərində oturur (A). Nasosun çıxış keçidində (B) məhdudlaşdırıcı yerləşdirilir və bu
məhdudlaşdırıcıdan birləşdirici keçid (1) yayın olduğu (2) klapanın digər tərəfinə istiqamətlənir.
Ayrılma zamanı klapan çıxış tərəfə qarşı sıxılır. Təzyiq yüksək olduqda, idarəetmə klapanına
yerləşdirilən buraxıcı klapan yaylı klapanın üzərində enerji sükan idarəetməsi mayesinin təzyiqi
ilə hərəkətə gətirilir. İdarəetmə klapanının işləməsi üçün gücləndiricili sükan idarəetməsi
mayesinin müəyyən miqdarı klapan vasitəsilə davamlı olaraq (A) və (C)-də sirkulyasiya
etməlidir (sükan çarxı tam kilidli olmasa da).
Aşağı mühərrik sürətində idarəetmə və dayanma Nasosun yaratdığı təzyiq nasosun çıxışında
məhdudlaşdırıcı üzərində bir qədər azaldılır. Azaldılmış təzyiq idarəetmə klapanının yaylı
tərəfinə istiqamətlənir (klapanın hər iki arasındakı cüzi təzyiq fərqi olduqda). Aşağı nasos sürəti
nəticəsində bu təzyiq fərqi klapanı hərəkətə gətirmək üçün kifayət deyil.
Yüksək mühərrik sürətində idarəetmə (nasos axına nəzarət rejimində): Nasosun daxilində gücləndiricili
sükan idarəetməsi mayesinin axını artan mühərrik rpm-i ilə artır və nasosun çıxışında
məhdudlaşdırıcı sayəsində axın sürəti də artır. Bu, birləşdirici keçiddə təzyiqi azaldır və
nəticədə idarəetmə klapanının yaylı tərəfinin üzərində təzyiq klapanın çıxış tərəfinə təsir edən
təzyiqdən aşağı olacaq.