• | Nə üçün nüvə reaksiyalarında külli miqdarda enerji ayrılır? |
Sintez nüvə reaksiyası. İki nüvənin birləşməsi (sintezi) üçün onlar eyni yüklü
protonlar arasındakı Kulon itələmə qüvvələrini dəf edib nüvə qüvvələrinin təsir məsafəsinə
qədər
(10-15m) yaxınlaşmalıdır. Bunun üçün nüvələr çox böyük kinetik
enerjiyə malik olmalıdır. Nüvələrin həmin enerjini alması üçün sintez reaksiyası çox
yüksək temperaturda (≈108÷109K) aparılmalıdır, çünki temperaturun kəskin artması
nüvələrin sürət və kinetik enerjisinin də kəskin artmasına səbəb olur.
• Çox yüksək temperaturlarda gedən yüngül nüvələrin birləşmə (sintez) reaksiyası istilik nüvə reaksiyası adlanır.
Apardığınız araşdırmada təyin etdiniz ki, istilik nüvə reaksiyası nəticəsində külli miqdarda enerji ayrılması baş verir. Ayrılan bu enerjinin hər nuklona düşən miqdarı zəncirvarı nüvə reaksiyası zamanı ayrılan enerjidən 3,5 dəfə çoxdur. Ona görə də istilik nüvə reaksiyası bəşəriyyət üçün tükənməz enerji mənbəyi ola bilər. Əsas problem bu reaksiyanın getməsi üçün milyard dərəcəyə qədər qızdırılan plazmanı saxlaya bilən qurğunun hazırlanmasıdır – idarəolunan istilik nüvə reaktorunu hazırlamaqdır. Problem Yer şəraitində texniki baxımdan hələ də həllini tapmayıbdır. Lakin belə şərait Günəş və digər ulduzlarda mövcuddur – onların mərkəzində temperatur ≈ 13 milyon dərəcədir. Belə temperaturda atomlar tamamilə ionlaşmışdır və maddə plazma halındadır – yalnız nüvələrdən ibarətdir. Nüvələr yüksək kinetik enerjiyə malik olduqlarından digər nüvələrlə fasiləsiz toqquşmalara məruz qalır. Nəticədə Günəş və digər ulduzlarda öz-özünə fasiləsiz olaraq sintez reaksiyaları və külli miqdarda enerji ayrılmaları baş verir.
Araşdırmalardan müəyyən edilmişdir ki, Günəş və digər ulduzların daxilində əsas etibarilə aşağıdakı sintez nüvə reaksiyaları gedir:
23He + 23He → 23He + 223He
23H + 23H → 23He və s.
• Günəş və digər ulduzlar – öz-özünə idarəedilən təbii istilik nüvə “reaktorları”dır.