Səthi müstəvi parçası olan güzgü müstəvi güzgü adlanır. Cismin güzgüdən olan məsafəsi cisim məsafəsi, bu cismin xəyalının güzgüdən olan məsafəsi xəyal məsafəsi adlanır. Cisim məsafəsi d, xəyal məsafəsi isə f hərfi ilə işarə olunur (d). Cismin müstəvi güzgüdə xəyalının qurulması işığın qayıtması qanununa əsaslanır. Beləki, nöqtəvi S mənbəyindən mn müstəvi güzgünün səthinə divergent (haçalanan) 1, 2 və 3 şüaları düşdükdə onlar düşmə nöqtəsindən uyğun olaraq 1', 2' və 3' şüaları istiqamətində qayıdır. Əgər qayıdan şüalar müşahidəçinin gözünə düşürsə, o, S mənbəyinin xəyalını görür.
Güzgüdən qayıdan 1', 2' və 3' şüaları müşahidəçinin gözünə düşür, lakin ona elə gəlir ki, bu şüalar həqiqi mənbədən deyil, güzgünün arxasında yerləşən S' nöqtəsindən çıxır. Halbuki bu nöqtə güzgüdən qayıdan şüaların uzantılarının güzgü arxasında kəsişmə nöqtəsidir. Ona görə də S' nöqtəsindən işıq şüalanmadığı üçün bu nöqtə S nöqtəsinin mövhumi xəyalı adlanır (bax: d).
Mövhumi xəyal – qayıdan şüaların uzantılarının kəsişməsindən alınan xəyaldır.
Araşdırma 1-dən müstəvi güzgünün aşağıdakı xassələrini müəyyən etdiniz:
– | cismin müstəvi güzgüdə mövhumi xəyalı alınır; |
– | cismin müstəvi güzgüdə mövhumi xəyalı özü boydadır və düzünədir; |
– | cisim və onun xəyalı müstəvi güzgüyə nəzərən simmetrik yerləşir: xəyal məsafəsi cisim məsafəsinə bərabərdir (f = d). |
Müstəvi güzgüdə cismin xəyalının görünmə sahəsi necə təyin edilir?
Cismin müstəvi güzgüdə mövhumi xəyalının tamamilə görünə biləcəyi sahə cismin xəyalının görünmə sahəsidir. Göz görünmə sahəsinin ixtiyari nöqtəsində yerləşdikdə cismin tam xəyalı görünür. Şəkildə AB cismi və müstəvi güzgünün sxemi təsvir edilmişdir (e). Bu cismin görünmə sahəsini təyin etmək üçün əvvəlcə A nöqtəsindən güzgünün N və M kənar nöqtələrinə düşən AN və AM şüaları çəkilir. Bu şüalar güzgünün kənar nöqtələrindən divergent qayıdaraq cismin A nöqtəsinin MNOK görünmə sahəsini yaradır. Göz bu sahənin ixtiyari nöqtəsində yerləşdikdə cismin A nöqtəsinin A' mövhumi xəyalını görəcəkdir (f). Daha sonra bu qayda ilə B nöqtəsinin görünmə sahəsi qurulur (g). Bu iki nöqtənin yaratdığı ZK sahəsi bütövlükdə AB cisminin A' B' mövhumi xəyalının görünmə sahəsi olur (h).