Naqilin temperaturu artdıqda hər bir elektronun sərbəst yolunun uzunluğu (ionlarla iki ardıcıl toqquşma arasındakı məsafə) və bu yola sərf etdiyi orta zaman müddəti azalır. Kristal qəfəsin düyünlərindəki ionların rəqs amplitudu isə artır. Nəticədə elektronların ionlarla toqquşma sayı çoxalır. Onlar elektrik sahəsində əldə etdikləri kinetik enerjini tamamilə ionlara ötürməklə nizamlı hərəkət sürətlərini, demək olar, sıfıra qədər azaldır. Bu da naqilin müqavimətinin artmasına gətirir.
Təcrübələr göstərir ki, metal naqilin müqavimətinin nisbi dəyişməsi onun temperaturunun dəyişməsi ilə düz mütənasibdir:
R-R0
R0 = αΔT, (5)
R = R0( 1 + αΔT ). (6)
Burada R0 — naqilin 273K (0°C) temperaturunda müqaviməti, R — naqilin T temperaturunda müqaviməti, α — müqavimətin temperatur əmsalıdır.
• Müqavimətin temperatur əmsalı — ədədi qiymətcə naqili 1°C (1K) qızdırdıqda onun müqavimətinin nisbi dəyişməsinə bərabərdir.
Naqili qızdırdıqda onun həndəsi ölçüləri cüzi dəyişdiyindən bu dəyişmə nəzərə alınmaya bilər. Belə halda (4) düsturunu nəzərə alsaq, metal naqilin xüsusi müqavimətinin də temperaturdan xətti asılı olduğu almar (c):
ρ = ρ0( 1 + αΔT ). (7)
İfrat keçiricilik. Hollandiya fiziki Hayke Kamerlinq-Onnes (1853-1926) 1911-ci ildə təmiz civəni (aşqarsız) maye heliumda soyudan zaman onun xüsusi müqavimətinin əvvəlcə tədricən azaldığım, lakin 4,1 K temperaturunda isə sıçrayışla sıfira qədər endiyini müşahidə etdi (d). Bu hadisə ifratkeçiricilik adlandırıldı. 1913-cü ildə bu işlərinə görə Kamerlinq-Onnes fizika üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.
• İfratkeçiricilik — maddənin sonsuz xüsusi keçiriciliyə malik olmaq xassəsidir. Belə maddə müəyyən temperaturda xüsusi müqavimətini tamamilə itirir.
1986-cı ildə alman fiziki Yohannes Bednors (1950) və İsveçrə fiziki Karl Müller (1927) tərkibinə mis, lantan və barium oksidi aşqan vurulmuş keramik materialında 30K temperaturunda ifratkeçiricilik xassəsi aşkar etdilər. Orlar yüksək temperaturda ifratkeçiricilik adlandırılan bu eksperimental işlərinə görə 1987-ci ildə fizika üzrə Nobel mükafatına layiq görüldülər. Hazırda müxtəlif aşqarh keramiklərdə ifiatkeçiriciliyi daha yüksək - 100K÷169K temperaturda almaq mümkün olmuşdur. Aparılan çoxsaylı təcrübələrdən ifiatkeçirici maddələrdə qeyri-adi xassələr aşkar edilmişdir. Məsələn, müəyyən edilmişdir ki, ifratkeçirici keramik məftildən hazırlanan elektromaqnitdə cərəyan yaratdıqdan sonra mənbə aradan qaldırılarsa, həmin elektromaqnitdə cərəyan şiddəti uzun müddət dəyişməz qalır. Belə elektromaqnit Coul-Lens istiliyi ayırmadığından (ifratkeçirici naqillərdə istilik təsiri olmur), o, uzun müddət güclü maqnit sahəsi yarada bilir. İfratkeçirici maqnitlər elementar yüklü zərrəciklərin sürətləndiricilərində, qaynar plazmanı idarə edən qurğularda və s.-də tətbiq olunur.