|
Nəticənin müzakirəsi:
|
Danimarka alimi H.Ersted təcrübi olaraq cərəyaniı naqillə maqnit əqrəbinin qarşılıqlı təsirini aşkar etdikdən sonra fransız fiziki A.Amper iki paralel cərəyaniı naqilin sabit maqnitlər kimi qarşılıqlı təsirini aşkar etdi. Məlum oldu ki, eyni istiqamətdə cərəyan keçən iki paralel naqil arasında cazibə xarakterli, əks istiqamətli cərəyaniı naqillər arasında isə itələmə xarakterli maqnit qarşılıqlı təsiri baş verir. Elektrik cərəyanı yüklü zərrəciklərin nizamlı hərəkəti olduğuna görə maqnit qarşılıqlı təsiri də hərəkətdə olan yüklü zərrəciklərin fəzada yaratdıqları maqnit sahələrinin qarşılıqlı təsiridir.
Maqnit sahəsinə gətirilən istənilən cərəyaniı naqilə (sınaq cərəyanı) sahə tərəfindən müəyyən qüvvə təsir edir. Amper qüvvəsi adlanan bu qüvvənin modulu naqildəki cərəyan şiddəti, maqnit induksiyası vektorunun modulu, naqilin uzunluğu və cərəyanın istiqaməti ilə maqnit induksiya vektoru arasında qalan bucağın sinusu hasilinə bərabərdir:
FA = IBlsinα.
Məlumdur ki, Amper qüvvəsinin istiqaməti sol əl qaydası ilə təyin olunur. Əgər sınaq cərəyanı sahənin induksiya vektoruna perpendikulyar olarsa (sin90° = 1), bu cərəyana təsir edən Amper qüvvəsi maksimal qiymət alır:
Fmax = IBl.
Bu düsturdan maqnit sahəsinin qüvvə xarakteristikası olan maqnit sahə induksiyasının fiziki mənasını aşağıdakı kimi ifadə etmək olar.
• Maqnit sahəsinin induksiyası vektorial kəmiyyətdir, onun modulu maqnit sahəsinə gətirilən sınaq cərəyan elementinə (I • l) təsir göstərən maksimal qüvvəni xarakterizə edir:
B = Fmax
Il.
•Maqnit induksiyası vektorunun istiqaməti olaraq maqnit sahəsində sərbəst dönə bilən maqnit əqrəbinin şimal qütbünün yönəldiyi istiqamət götürülür (c).
Maqnit induksiyasının BS-də vahidi tesladır (1 Tl):
[B] = [Fmax]
[I][ι] = 1 N
A•m = 1tl